![]() |
Pelajarilah adat agar kita tidak tersesat |
dumna insan agama dara
Hukom adat dum atoran
keu peudoman bek meuriba
Hukom syara' keunai Tuhanbab seumbahyang ngon puasa
Hatta laen sileungkapan
maseng jalan ka meuhingga
Furu' limong cuba pandangleubeh panyang bak ulama
Guna teungku peungajaran
sang lam malam teubiet cahya
Mise suloh ngon lhoh jalansupaya trang han meutuka
Leumah duroe meujueb manyang
leumah peusan uleue bisa
Meuri pageue mupat kubangpaya ngon blang jeud tabiza
Meuri puteh deungon hitam
nyang geularang meukri tanda
'Oj ka meuri sileungkapanjeut tatimang rugoe laba
Hana le syok gadoh waham
trang pikeran nur 'arifa
Peungajaran sang keumudoeho hajad droe tapeugisa
Seulamat jak troih ngon tawoe
keudeh keunoe han meuriba
Hanle teukong dalam duroehan mupaloe roh lam bangka
Mise laen le that bagoe
pike keudroe he saudara
Adat
Adat bak Poteu Meureuhom
Neumee ensan bak riwayat
kheuen nek Hajad ureueng tuha
Peutama phon nyankeuh adat
ngon peuteupat dum peukara
Kleng ngon Cina maseng babatmaseng adat dum hana sa
Lon boh dali nak bek silap
tueng ibarat kata maja:
"Laen huteuen, laen peulandoklaen nanggroe, laen acok."
Laen bangsa laen adat
laen teumpat laen raja
Tapi bandum wujud rahmatjan khuseumat nyan soe publa
Banja adat macam-macam
hana saban jeub-jeub masa
Teutapi dum meuatoranbhaih geulanggang ngon juara
Bhaih meusabong wase pacang
adat peukan wase rimba
Hak teulangke ngon jak bisanupah bidan ka meujeumba
Bhaih pumajoh he budiman
adat sinar pi that raya
Jan na teuka wareh rakanadab bek han he saudara
Shaih keureuja u teulason
teubee meu-on ngon boh angsa
Bu peurakan ngon paga-glonggeundrang ngon gong na peutua
Meuseunujoe bantai suson
adat gampong haloih gasa
Cawan tujoh asoe dalongcipe lam glong dinab raja
Bhaih pancuri ngon meurampaih
bhaih meumukah ka meuhingga
Bhaih mupake ngon mubantahtukaih mukaih adat jih na
Geulanggeh blang le Pang Udah
meung jibantah titah raja
Nyankeuh adat ka lon peugah kong sileupah hana ngon sa
Meung jilawan jih geupeulet
geupeusaket tueng hareuta
Na geutanom hudep-hudepna geupiret ngon geusula
Na geuruat geutueng ringget
na geupalet geuboh singkla
Rante beusoe geuboh geundettuboh saket jih keunong dra
Habeh musem teuka musem
raja laen ka meutuka
Adat pih ka macam laenna nyang masen nibak nyang ka
Na nyang mangat hana ceuken
meunan kayem raja muda
Lheueh geutimang geuboh lam cenggasa licen raja biza
Dilee geudra jinoe ruat
ban nyang babat teumeureuka
Hukom sula jinoe geuglapna nyang lambat boh u Jawa
Ureueng nanggroe tan meukarat
nyawong teutap hanle pahna
Nyankeuh he po geukheuen adattueng ibarat cok umpama
Phon-phon adat cit jeud keudroe
maseng nanggroe maseng bangsa
Hingga rame asoe nanggroepo jeh ngon nyoe ka jeud dakwa
Le that pake geunap uroe
hingga dudoe pileh bangsa
Pileh kawom keurabat droejipileh soe nyang peutua
Nyang mat adat nyang meubudhoe
'akai sampoe bijaksana
Sinan phon jeud raja nanggroetroih 'an jinoe that kuasa
Adat Aceh bak riwayat
bacut sapat dudoe teuka
Adat dilee bak jad-bajadjinoe sahbat tan le rupa
Sopan santon deungon adab
reusam adat ganu-gana
Nyang get geucok sikrak sapatban nyang babat ateueh kada
Peutama phon dalam kitab
bangsa Arab nyang peuteuka
Meujeulisan lam bab adabsinan le that kheuen ulama
Nyang keudua bak Meulayu
nibak Hindu deungon Jawa
Nibak Cina na sigituadat Badu ngon Malaka
Joh jeud bangsa ka meujampu
Arab, Badu ngon Manila
Bangsa Jawa ngon Meulayule that teungku ureueng teuka
Hingga rame nanggroe makmu
murah breueh-bu mehai lada
Nyankeuh seubab adat karubarat timu laen lisa
Suson bahsa rab Meulayu
barat timu bacut bisa
Bahsa Arab na sigitujampu bawu laen pih na
Bak peukayan dum banlaku
ureueng Hendu nyang peuteuka
Cuba tilek tingkah lakubajee Badu ladom pih na
Rupa adat le sileupaih
muhakkamah nyang peutama
Mise geubri keubeue mawaihwase samaih bak boh lada
Ban syarikat kongsi badan
peurusahaan bak keureuja
Adu teuga tuleueng badankon pangkai wang nyang geukira
Gale umong tueng haselan
mise hewan dua laba
Mise wase gle ngon peukanwase pacang bak kuala
Hak geulanggang cuke judi
bandum meukri ka meuhingga
Mise puesah si pancurijaroe gaki geukoh dua
Nyang meuzina gilho lam krueng
hukom gantung deungon sula
Jan na salah riyeue geutuengdum geubulueng ban nyang kada
Adat tuha nan qadimah
nyoe lon peugah lon peunyata
Gleueng suasa meusarongannyan peukayan raja-raja
Ureueng nanggroe cit geularang
beuthat gobnyan ureueng kaya
Jinoe teungku mubalekanmaklum tuan nyang mulia
Nyang hadisah baro datang
nyoe lon peutrang keu umpama
Mise bajee uleebalangsukleuet hitam nyang mulia
Nibak takue boh peuseumen
kasab kuneng ngon boh dokma
Boh bajee sujoe kasabdua urat sigo puta
Nyampang-nyampang jak meungadap
bri horeumat maulid raja
Ngui bajee nyan geukheuen adatmaseng pangkat ka meuhingga
Cut ngon raya dum ka meuhat
hanle silap tangieng tanda
Puteh kuneng dum ka meukrikeuchiek waki han meutuka
Imeum makam bandum meuri
hanpeue sudi tapareksa
Nyang kayem jeud mutharidahnyoe lon peugah keu umpama
Jeub-jeub nanggroe meusyeuhurah
si meumukah tueng hareuta
Cok aleumeui bandua blahlheueh geupeusah geutueng deunda
Geutueng ruwat peue nyang mudah
sang meuih meuntah mupeurmata
Hila keubeue geulanggeh blangmeung krang ceukang jih geusula
Geutueng riyeue teuneuboih nyan
dum nyang reumbang kheuen peutua
Meung na hajad leubeh oanyangteungku pandang kitab raya
Tuan Snouck po karangan
di dalam nyan geucalitra
De Atjehers nama kitabna meupat-pat nyang meuguna
Meung na napsu tupeue panyang
lam kitab nyan tapareksa
Nyang maqamah teudong keudroe laen naggroe laen rupa
Lon boh mise saboh bagoe
nak seuleusoe bak bicara
Mise pake ureueng di Lhongbandum kawom prang jipuga
Ngon batee krueng dum jilambong
keunong hidong beukah muka
Pileh batee nyang ugahriboh lam ali jigeulawa
Jisrom rumoh beukah guci
batee nari troih upara
Nyang di Leupueng jan na pake meusapat le dum saudara
Tumbak leumbeng cit ka hase
na nyang beude ladom jiba
Jak prang pageue jikoh pisanggeutot rangkang jambo sira
Geukoh teubee gilho bawang
jitak bangkang timon raya
'Oh lheueh adat beudoh riwanglheueh nibak nyan tamong tuha
Jak bak raja uleebalang
geupeuseunang ban nyang jeumba
Lom keu mise gantoe pakatjeub-jeub teumpat cit hana sa
Nyang maqamah nyankeuh babat
kalon kitab bek meutuka
Le Kreemer na geusuratsaboh kitab cuba baca
Kitab raya lagi cakap
geuboh ngon cap nama raja
Kitab Atjeh nyang geupeunandi dalam nyan dum aneka
Hukom pukat na di sinan
cuba pandang bek syok sangka
Bandum adat nyang lon kheuen nyanjinoe tuan le meutuka
Troih kompeni mubalekan
leumah macam laen rupa
Ka geuturot undang-undangkon le ragam dilee nyang ka
Nyankeuh teungku ka lon peutrang
Catatan:
Hikayat di atas adalah bagian 3 dan 4 buku syair Aceh Sanggamara karangan Teuku Mansoer Leupung yang diterbitkan oleh Teuku Mansoer Foundation di Jakarta pada tahun 1970.
No comments:
Post a Comment